Corona’ya Mitolojiden bakmak

Mitolojinin ne olduğunun çeşitli tanımlamaları var. Kimilerine göre, doğayı açıklamak için ilkel arayış içindeki  çabadır.  Bazen, tarih öncesi çağlardan gelen fantezilerin şiirsel anlatımıdır. Yeri geldiğinde, bireyi içinde bulunduğu topluluğa göre..

Corona’ya Mitolojiden bakmak
Yayınlanma: Güncelleme: 83 okuma

Mitolojinin ne olduğunun çeşitli tanımlamaları var. Kimilerine göre, doğayı açıklamak için ilkel arayış içindeki  çabadır.  Bazen, tarih öncesi çağlardan gelen fantezilerin şiirsel anlatımıdır. Yeri geldiğinde, bireyi içinde bulunduğu topluluğa göre şekillendirecek  alegorik bilgi deposu olur, Kimileri de bilimsellikle bakıp, insan ruhunun derinliklerindeki arketipsel dürtülerin belirtisi olarak tanımlar onu.   Aslında mitoloji bunların hepsidir.

Terimdeki “bilgi” anlamına gelen “logos” çıkarıldığında geriye sadece “mit” kalır. Uçuşan öykülerdir mitler. Mitomani ise bağlantılar kurmadan yapılan anlatımdır.

Antik  dönemlerin mitolojik figürlerini olgularını satranç figürleri olarak düşünür aralarında ilişkiler kurar, içine biraz  hayalinizi katarsanız, çıkan senaryoları yaşamakta olduğumuz süreçlere kadar getirme şansını yakalamış olursunuz.  3-4 bin yıl öteden aldıklarınızla yaptığınız bağlantılar,sizi  bazen güldürür bazen düşündürür bazen de hayret ettirir. Mitolojinin eğlenceli dünyasında dolaşmak, keyiflidir; o nedenle şu kapanma günlerinin sıkıntısını az da olsa dağıtır.

 Örneğin Pan. Tekeye benzer suratı, kıllarla kaplı bedeni, boynuzu, kuyruğu, toynaklı keçi ayakları olan yaratık. Doğduğunda annesi çirkinliğine bakıp reddetmiş onu. Ama baba yüreği dayanamamış almış oğlunu tanrıların huzuruna götürmüş, çare aramak için. Olimpos’un tanrılar katılan epey kalabalıkmış o zamanlar. Pek az konuda birbirleriyle anlaşırlarmış o nedenle. Tartışmalar kıskançlıklar, aldatmalar, hileler, desiseler hiç eksik olmazmış aralarında.  Gelin görün ki, bu yaratık nedense pek sevimli gelmiş hepsine.  Baş tanrı Zeus nadiren olan bu birliktelikten pek hoşnut kalmış; herkesi etrafında toplayıp neşelenmeyle onları birleştirdiği için adını adını “Pan” koymuş yaratığın. Büyüklere masallar diyeceksiniz bu anlatıma; gelgelelim bugün hayatımıza girdiği yerleri saymakla bitmez bu Pan denen yaratığın.

Pan

Frenkçede önek olarak kullanılıyor; tümü hepsi, tamamı, gibi anlamlar katıyor eklendiği sözcüklere. “Pan” içeren sözcükler başka dillere de çokça geçmiş.  “Pandemi” sözcüğü şimdilerde Corona salgınının soyadı gibi kullanılıyor. İnsan anlamındaki Demos’a, Pan’ı ekleyerek yapılmış, Herkesi kapsayan şeklindeki yaygın anlamının dışında, Pan ile insanın başka beraberlikleri başka karşılaşmaları da olmuş. O, bir taraftan Panflüt’ünü nağmelendirip su perilerinin aklını çelmeye çalışır, bir taraftan da, karşısına çıkan insanları attığı çığlıklarla korkuturmuş.

Arkaik korkuları depreşen insanlara  kullanılan “Panik” de bu nedenle yakıştırılmış. “Paniğe kapılmak” ise Pan’ın çığlığını işitip korkuya kapılmanın eş anlamı olmuş. Aslında  Pan, insanın doğasında olup da ondan sıyrılmak istediği parçası. Pan, Pandemi, Panik işte böyle bir beraberlikle, aynı oyunda   sahneye çıkıyorlar. Satranç tahtasındaki figürler oluyorlar. Siz,  Pan’ın içinde bulunduğu başka sahneri de düşünebilirsiniz. Birini daha demiş olayım. Salgında hekimler Virus’un kılıktan kılığa girdiğini gözlüyorlar, hastalık belirtilerinin ise, her hastalığı taklit ettiğini söylüyorlar. “Pandomim” i düşünmez misiniz?

Hermes

Demek ki onu da sahne gerisinde bekletmekte. yarar var. Dönelim tekrar “yetişkinlere masallar“ımıza.

Pan’ ın babası Hermes. Zeus’un sevgilisinden dünyaya geldiği için uzaklarda yaşatılırmış.  Ağabeyi Apollon’un sürüsünden hayvan çaldığından, oğlu Pan gibi o da tanrıların huzuruna götürülmüş ama, şakacılığı ve kaplumbağa kabuğundan yaptığı lirin nağmeleri sayesinde cezandırılmayıp bir de ödüllendirilmiş. Kanatlı bir başlık ve kanatlı sandalet verilip tanrıların ulağı yapılmış. Tanrı buyruklarının insanlara, sözler kadar hızlı  iletmesii içinmiş kanatlar.  Başka işler de almış Hermes kurnazlığı sayesinde. Sürüden hayvan çaldığından “hırsızların tanrısı” olmuş.  Apollon’a  Lirini verip hayvan alması için kurnazlığı ise “tüccarların tanrısı” yapmış onu.  Mısır’ daki Toth gibi ölenlere yer altında refakat etme gibi sevimsiz yan görevi de varmış Hermes’in.

Pan’ı anladık da babası Hermes nereden çıktı şimdi, derseniz söyleyeceğim şu olur.

Tanrıların Insanlara ilettiği mesajları anlamakta zorlananlara, söylenenleri doğru anlamaları ve doğru yorumlamaları için yardım etme görevi de varmış ulak Hermes’in.  O nedenle, eski Grekçe’deki, “söylemek”,  “açıklamak” “tercüme etmek” anlamındaki Hermeneuein  (Latince karşılığı interpretari, Hermes ise Latinlerde Merkür olur) sözcüğü,  Hermes ile bağlantılı.  Buradan çıkılarak antik dönem filozofları ndaki  Hermeneutik‘ den günümüzdeki Hermeneutik’e   kadar gelinir.

Şimdi felsefi bir disiplin olmuştur hermeneutik. Anlama koşullarının çözümlenmesi problemi ile uğraşır. Anlamayı tüm bileşenleriyle ve süreçleriyle kavrama işidir bu. Anlamayı anlamaktır kısaca.

Ne var ki Hermeneutik’ i,  basit olarak da tanımlayabiliriz. Örneğin, İletişimlerinin ya da başka yaşam süreçlerinin, durumlarının anlamını kavramak ile ilgili bir yorumlama etkinliği olarak.

Daha da basit tanımlama için, sadece  “Yorumlama“dır diyebiliriz.

O halde, sormanın sırası geldi. Salgın döneminin anlaşılabilir yorumunu yapabildik mi Yapabilecek miyiz? Salgın cephesinde savaşanların dışındakilere yöneltilmesi gereken sorudur bu.

Cevabınız sallantıda ise, içinde, Pan’ın,Pandeminin,Paniğin olduğu oyunda, Hermes de olmalıydı derim. Hatta daha öteye geçerek, içinde Corona olmayan oyunlarda bile, o bulunmalı derim.

Satrançtaki şah figürü gibidir çünkü Hermes.

Varlığında oyun devam eder, yokluğunda oyun bitmiştir.

Anlayacak bir şey yoksa “söz” de yoktur ve perde de kapanmıştır zaten.

Prof. Dr. Orhan Arıoğul

KAYNAKLAR

İsmail Gezgin, Sanatın Mitolojisi, Sel Yayıncılık 2008

Jens Zimmermann, Hermeneutik, Say Yayınları, 2020

Joseph Campbell, Kahramanın yolculuğu, İthaki Yayınları 2017

İLK YORUMU SİZ YAZIN

Hoş Geldiniz

Üye değilmisiniz? Kayıt Ol!

Hemen Hesabını Oluştur

Zaten bir hesabın mı var? Giriş Yap!

Şifrenizi mi Unuttunuz

Kullanıcı adınızı yada e-posta adresinizi aşağıya girdikten sonra mail adresinize yeni şifreniz gönderilecektir.

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.