Tarihte Bugün: 5 Ocak

5 Ocak 1709 : Avrupa’nın şimdiye kadarki en soğuk kışı olmaya devam eden ani bir soğuk dalgası yaşandı. Üç ay süren “büyük don” ya da “küçük buzul çağı” olarak adlandırılan bu felakette kıtada binlerce kişi öldü ve Fransa’da mahsuller öldü.

5 Ocak 1762 : Rusya İmparatoriçesi (Rusya’nın Elizabeth’i 1741-62) ve Büyük Petro’nun kızı Elizaveta Petrovna, 52 yaşında öldü

5 Ocak 1809 : 1807-1809 Osmanlı-İngiliz Savaşı’nı sona erdiren Kale-i Sultaniye Antlaşması veya diğer bir adıyla Çanakkale Antlaşması imzalandı. 12 maddeden oluşan bu antlaşmaya göre Birleşik Krallık’ın işgal etmiş olduğu Osmanlı toprakları Osmanlı İmparatorluğu’na geri verilecekti. Osmanlı topraklarında bulunan Britanyalı tüccarların savaş sırasında Osmanlı İmparatorluğu tarafından el konulmuş olan malları sahiplerine iade edilecekti.

5 Ocak 1843 : Kağıt para basılmadan önce kullanılan Osmanlı altın parası (Sarı lira) olan ilk lira Sultan Abdülmecid döneminde 5 Ocak 1843’te Osmanlı lirası adıyla basıldı. 2 Haziran 1854’te çeyrek lira ve 18 Şubat 1855’te de iki buçukluk ve beşibiryerdelerin basılmasına başlandı.

5 Ocak 1854 : San Francisco buharlı gemisi battı: 300 kişi öldü.

5 Ocak 1889 : Alman fizikçi Martin Brendel, kutup bölgelerinde gökyüzünde görülen kutup ışıkları ya da Kutup Auroralarını ilk kez fotoğrafladı.

5 Ocak 1896 : Almanya’da “Die Presse” gazetesi, Wilhelm Röntgen’in X-ışınları keşfini ve bunların yeni tıbbi teşhis yöntemleri potansiyelini bir ön sayfa makalesinde kamuoyuna duyurdu.

5 Ocak 1919 : Weimar Cumhuriyeti’nde Alman İşçi Partisi kuruldu. Bu parti daha sonra “Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi” adını alacaktı.

5 Ocak 1921 : Kuvayı Seyyare Komutanı Çerkez Ethem, düzenli orduya katılmayı reddetti ve isyan etti. Çıkan çatışmayı kaybedince Yunan ordusuna sığındı. 1948 yılında Ürdün’de vefat etti. 

5 Ocak 1921 : Çerkez Ethem ve kardeşleri, işgal kuvvetlerine sığındılar.

5 Ocak 1922 : Adana’nın kurtuluşu. Fransız işgali son buldu. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Adana ve çevresi Fransa tarafından işgal edildi. 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Anlaşması ile Fransa, Adana ve çevresinden çekilmek zorunda kalarak, Adana düşman işgalinden kurtuldu.

5 Ocak 1929 : Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus Demiryolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi.

5 Ocak 1930 : SSCB‘de tarımda kollektivizm başladı.  Sovyetler Birliği’nde tarımın kolektivizasyonu yani kolektif çiftliklerde ve devlet çiftliklerinde toprak ve emeği güçlendirmek için yapılan çalışmalar başladı.

5 Ocak 1933 : San Francisco’daki Golden Gate Bridge inşa edilmeye başlandı.

5 Ocak 1953 : Karikatürist Ramiz Gökçe hayatını kaybetti. 

5 Ocak 1961 : Yassıada duruşmaları devam ederken 6-7 Eylül Olayları davası sonuçlandı. Sanıklardan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve eski İzmir valisi Kemal Hadımlı mahkûm oldular. Aynı gün Fuad Köprülü ve Fahrettin Kerim Gökay Yassıada’dan tahliye edildi.

5 Ocak 1968 : Çekoslovakya’da iktidara Prag Baharı’nı başlatacak olan Alexander Dubček geldi.

5 Ocak 1972 : Atatürk döneminin Dışişleri Bakanı Dr. Tevfik Rüştü Aras (89) hayatını kaybetti.  (d. 1883)

5 Ocak 1974 : Peru’nun Başkenti Lima’da oluşan depremde 6 kişi öldü ve yüzlerce ev hasar gördü.

5 Ocak 1975 : Şair yazar Arif Nihat Asya (71) hayatını kaybetti.  (d. 1904) 1976 – 1952’de dünya şampiyonu ve Olimpiyat ikincisi, Türk Olimpiyat ve Dünya şampiyonu güreşçi Hamit Kaplan, geçirdiği bir trafik kazası sonucunda, 41 yaşında öldü. (d. 1933)

5 Ocak 1978 : Bülent Ecevit 3. kez Türkiye Başbakanı oldu.

5 Ocak 1979 : DİSK’in çağrısıyla Türkiye çapında 5 dakika iş bırakma eylemi (Faşizmi Lanetleme Eylemi) yapıldı.

5 Ocak 1982 : Kıbrıslı Türk hukukçu, siyasetçi ve diplomat Ahmet Zaim, 5 Ocak 1982’de, Lefkoşa’da hayatını kaybetti. (d. 1927)

5 Ocak 1989 : ABD jetleri, Libya’ya ait iki MiG-23 uçağını düşürdü.

5 Ocak 1993 : Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti’nin ilan edilişi.

5 Ocak 1993 : ABD’de 1965’ten sonra ilk kez asılarak idam gerçekleştirildi. Seri katil Westley Allan Dodd Washington’da asıldı.

5 Ocak 1997 : Rus güçleri Çeçenistan’dan çekildi.

5 Ocak 2005 : Bilinen en büyük cüce gezegen Eris keşfedildi.

5 Ocak 2017 : İzmir Bayraklı Adliyesi‘ni basmak isteyen silahlı iki terörist, eylemini gerçekleştiremeden polisle çıkan çatışmada öldürüldü. Olayda saldırganlar bomba yüklü bir aracı havaya uçurdu. Saldırıda polis memuru Fethi Sekin ile Adliye Mübaşiri Musa Can şehit oldu. Saldırının bir faciaya dönüşmesini, polis memuru Fethi Sekin‘in uyanıklılığı önledi. Sekin saldırganları koşturarak etkisiz hale getirdi. 

5 Ocak 2018 : Meddah, tiyatro ve sinema oyuncusu, Türk sinemasında ‘Kel Mahmut Hoca, Yaşar Usta’ gibi unutulmaz karakterler ile hafızalara kazınan Münir Özkul, 92 yaşında hayatını kaybetti. (d. 1925)

5 Ocak 2018 : Tiyatro ve sinema sanatçısı Münir Özkul (93) İstanbul’da hayatını kaybetti. Hababam Sınıfı filmiyle ünlenen Özkul, 200’den fazla filmde oynadı.

5 Ocak 2018 : Mimar gazeteci yazar Aydın Boysan (97) İstanbul’da hayatını kaybetti.  

5 Ocak 2022 : Muhalefetin ‘kamunun zararına yol açacağı’ gerekçesiyle tepki gösterdiği, bazı limanların işletme hakkı verilmesi/devri yöntemiyle özelleştirilmesi neticesinde imzalanan 49 yıldan az süreyle sözleşme süreleri, hakkın başlamasından itibaren 49 yıla kadar uzatacak teklif, Meclis Genel Kurulu’ndan geçti.

5 Ocak 2022 : Kazakistan’da zamları protesto amacıyla başlayan olaylar devleti hedef aldı. Olaylar büyüdü. Rusya ve BDT güvenlik yardımı gönderdi. Olaylar 7 Ocak itibariyle bastırılmaya başlandı. Kışkırtmanın ABD kaynaklı olduğu belirtildi.