Tarihte Bugün: 5 Mart

III. Cemre’nin toprağa düşmesi

Soğukların Azalmaya Başlaması

Dünya Bilgi Mimarisi Günü

5 Mart 1584 : Karlstad, İsveç’te kent konumuna alındı.

5 Mart 1821 : James Monroe, ABD Başkanlığı görevine ikinci kez getirildi.

5 Mart 1836 : Amerikalı kaşif ve sanayici Samuel Colt, ilk 34 kalibre altıpatlar (revolver) tabancanın seri üretimine başladı.

5 Mart 1871 : Rosa Luxemburg Polonya’da doğdu.

5 Mart 1890 : Meksika’daki kırsal yaşamı dile getiren macera romanlarıyla ünlü yazar, B. Traven doğdu. Kimliğini açıklamayı reddeden ve gerçek adı asla öğrenilemeyen Traven’in kimliği hakkında kesin olarak bilinen tek şey, romanlarının çoğunun Almanca olarak yazıldığı ve ilk baskılarının Almanya’da yapıldığıydı.

5 Mart 1912 : İtalyan Ordusu, hava balonlarını askeri amaçlarla kullanan ilk ordu oldu. İtalyanlar bu hava taşıtlarını, Türk savunma hatlarının gerisine keşif yapmak amacıyla gönderdiler.

5 Mart 1917 : Woodrow Wilson, ABD Başkanlığı görevine ikinci kez getirildi.

5 Mart 1918 : Bolşevikler, Rusya’nın başkentini Petrograd’tan Moskova’ya taşıdılar.

5 Mart 1920 : M. Budu Medivani Ankara’ya ilk SSCB Büyükelçisi olarak atandı. 

5 Mart 1920 : Birinci Dünya Savaşı sırası ve sonrasında işgal güçlerinin toplumumuzda alkol ve uyuşturucu gibi zararlı maddeleri yaygınlaştırmasını ve işgale karşı mücadele ruhunun yıkılmasını önlemek amacıyla dönemin Şeyhülislam’ı İbrahim Haydarizade’nin himayesinde, Dr. Mazhar Osman Uzman ve arkadaşları tarafından Sultan Vahdeddin’in izniyle 5 Mart 1920’de İstanbul’da “Hilal-i Ahdar” adıyla kurulmuştur.

Yeşilay’ın kurulduğu 1 – 7 Mart tarihleri ülkemizde Yeşilay Haftası olarak kutlanmaktadır.

5 Mart 1923 : Şile’de Rum Değirmenlik Mahallesi’nde çıkan yangında, çoğu terk edilmiş yaklaşık 550 Rum, 200 Müslüman hanesi, 100 dükkân, 1 cami, 2 kilise ve bazı resmi binalar yandı. Toplam 1500 kişi yangın dolayısıyla evsiz kaldı.

5 Mart 1924 : İstanbul’da Maarif Müdürlüğü, Tevhid-i Tedrisat Kanunu gereğince medreselere el koydu.

5 Mart 1924 : Şevket Vërlaci, Arnavutluk Başbakanı oldu.

5 Mart 1931 : Daniel Salamanca Urey, Bolivya Devlet Başkanlığı görevine getirildi.

5 Mart 1933 : Almanya’da 5 Mart’ta yapılan genel seçimlerde, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi, % 43.9 oy alarak çoğunluk sağladı ve kesin olarak iktidara geldi.

5 Mart 1933 :  ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, bütün bankaları kapattı ve finansal işlemleri durdurdu.

Büyük Buhran; 1929’da başlayan ve etkilerini ancak 1930 yılının sonlarında tam anlamıyla hissettiren, 1930’lu yıllar boyunca devam eden ekonomik bunalımdır. Bu büyük ekonomik kriz, Kuzey Amerika ve Avrupa’yı merkez almasına rağmen, dünyanın diğer ülkelerinde özellikle de sanayileşmiş ülkelerde yıkıcı etkiler yaratmıştır.

5 Mart 1934 : Siyasetçi ve doktor, eski Millî Eğitim Bakan ve okullarda her sabah okunan Andımız (Öğrenci Andı) metninin, şiirinin yazarı Reşit Galip, Ankara’da rahatsızlanarak 41 yaşında vefat etti. (d. 1893)

5 Mart 1941 : Türkiye’nin ilk Diyanet İşleri Başkanı Rifat Börekçi (81)hayatını kaybetti. 

5 Mart 1942 : Okul bahçelerine patates, yerelması ve fasulye gibi sebzeler dikilmeye başlandı.

5 Mart 1946 : II. Dünya Savaşı’nda ortaya çıkan ve Sovyetler Birliği ile Doğu Avrupa ülkelerini simgeleyen Demir perde kavramı; ilk kez İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in bir konuşmasında kullanıldı.

5 Mart 1950 : Eskişehir’de sel felaketi: 50 bin kişi açıkta kaldı, 2500 ev yıkıldı ve 6 kişi boğuldu. Felaketzedelere Marshall Planı’ndan yardım geldi.

5 Mart 1951 : Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü’nden ayrılan Muhsin Ertuğrul, özel bir tiyatro kurmaya karar verdiğini açıkladı. İstanbul Beyoğlu’nda, Atlas Sineması’nın üst katında yer alması planlanan yeni tiyatronun adı “Küçük Sahne” olacak.

5 Mart 1952 : 74 Ticani’nin duruşmasına Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı. Tarikat Şeyhi Kemal Pilavoğlu, 1954 yılında mahkûm olduktan sonra Ticaniliği bıraktığını söyledi.

5 Mart 1953 : 1929’dan beri SSCB liderliğini elinde tutan Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri Josef Stalin öldü. Asıl adı Yosif Vissariyonoviç Çugaşvili olan Stalin, Pravda’daki yazılarında ve Parti içinde, Rusça “çelik adam” anlamına gelen “Stalin” mahlasını kullanmaya başladı. Lakabı ise, Gürcü dilinde “Çivi” anlamına gelen “Koba”dır. Stalin’in ölümünden bir gün sonra yerine yakın çalışma arkadaşı Georgiy Malenkov geçti.

5 Mart 1956 : ABD’de Yüksek Mahkeme, diğer mahkemelerin okullardaki ırk ayrımcılığını yasaklamasını onayladı.

5 Mart 1966 : İngiliz Hava Yolları’na (British Airways) ait Boeing 707 tipi bir yolcu uçağı, Fuji dağına düştü: 124 kişi öldü.

5 Mart 1969 : Ant dergisi’nde yayımlanan “İşgal Toprağı, Kurt Köpeği” başlıklı yazısından ötürü yargılanan Yaşar Kemal beraat etti.

5 Mart 1969 : Balıkesir’de Akbaşlak Köyü Muhtarı, “aminli düğün tüzüğü” hazırladı ve mevlit okutmayan damatlara ceza kesileceğini açıkladı.

5 Mart 1971 : İstanbul’da Akbank’ın Selamiçeşme Şubesi silahlı 5 kişi tarafından soyuldu, soygun sanıklarından olduğu ileri sürülen Türk siyasetçi ve eski milletvekili Salman Kaya, Bebek’te yakalandı.

5 Mart 1971 : Kırıkhan’da Türkiye İşçi Partililere (TİP) saldırıldı; 3 kişi öldü, 23 kişi de yaralandı. İlçede sokağa çıkma yasağı başlatıldı.

5 Mart 1971 : Ankara’da Amerikalı 4 asker, THKO örgütü mensuplarınca kaçırıldı. Bir duyum üzerine Polisin üniversiteye düzenlediği baskında çatışma çıktı; Erdal Şener adlı öğrenci öldü, yaralananlar da oldu. Kaçırılan askerler 8 Mart’ta serbest bırakıldı.

5 Mart 1972 : Ağustos 1971’de Sultanahmet’te esrar satarken yakalanan ve 6 yıl hapse mahkûm edilen 14 yaşındaki İngiliz çocuk, Türkiye ile İngiltere arasında sorun oldu. İngiliz basını, “Gaddar Türkler” diye manşetler attı. Bunun üzerine Başbakan Nihat Erim, programında olmasına rağmen, ABD’ye giderken Londra’ya uğramadı.

5 Mart 1974 : Yom Kippur Savaşı: İsrail askerleri Süveyş Kanalı’nın batı yakasından çekildiler.

5 Mart 1978 : İstanbul İstinye’de yapılan 23. Balkan Kros Şampiyonası’nda; Mehmet Yurdadön 12 bin metre, Sadık Salman 8 bin metre yarışmasında birinci oldular.

5 Mart 1979 : Uzay sondası Voyager 1, Jüpiter’in 172000 mil yakınından geçti.

5 Mart 1981 : İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi, yasa dışı örgüt kurmak ve komünizm propagandası yapmak suçundan, 7 TİP yöneticisini tutukladı.

5 Mart 1984 : İstanbul Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi, Papa’ya suikast düzenlemek suçundan Mehmet Ali Ağca hakkında açılan davada görevsizlik kararı verdi.

5 Mart 1986 : Yüce Divan tarafından iki yıl hapse mahkûm edilen, eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar’ın milletvekilliği, TBMM Genel Kurulu’nda düşürüldü.

5 Mart 1991 : Irak, Körfez Savaşı esirlerini serbest bıraktı.

5 Mart 1991 : Yapı Kredi Bankası kurucusu Kâzım Taşkent hayatını kaybetti. 

5 Mart 1992 : Zonguldak’ta grizu patlaması sonucu 263 işçi hayatını kaybetti. 

5 Mart 1993 : Savaş uçaklarının bombaladığı Muş’un Kızılsu Vadisi’ndeki kamptan kaçmak isteyen 60 PKK militanı, patlamaların şiddetiyle kopan çığın altında kalarak öldü.5 Mart 1994 : Yazar Battal Pehlivan (47) hayatını kaybetti. 2 Temmuz 1993 Sivas Katliamı’nda sağ kurtuldu. Yayımlanmış 11 kitabı bulunuyor. 

5 Mart 1999 : Çankırı Valisi Ayhan Çevik, bombalı saldırıda ağır yaralandı; koruma polisi ve iki lise öğrencisinin de öldüğü saldırıyı, yasa dışı TİKKO örgütü üstlendi.

5 Mart 2000 : İnternet aracılığıyla uluslararası ün yapan Mahir Çağrı, Forbes Dergisi’nin en ünlü 100 kişisi arasına girdi.

5 Mart 2001 : Mekke’de Hac’da çıkan izdihamda, 35 hacı adayı öldü.

5 Mart 2007 : Türkiye’de Vatanseverler Partisi, İçişleri Bakanlığı’na kuruluş dilekçesi vererek resmen kuruldu.

5 Mart 2009 : ”Ergenekon” soruşturması kapsamında Cumhuriyet gazetesi Ankara Temsilcisi Mustafa Balbay gözaltına alındı ve 6 Mart’ta tutuklandı.

5 Mart 2013 : Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez (58), görevi başında kanserden hayatını kaybetti. 

5 Mart 2020 : Rusya’nın başkenti Moskova’da, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında gerçekleşen 160 dakikalık ikili görüşmenin ardından sağlanan mutabakat çerçevesinde, İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde ateşkes yürürlüğe girdi.

5 Mart 2020 : Odatv Haber Müdürü ve Cumhuriyet gazetesi yazarı Barış Terkoğlu ile gazeteci Hülya Kılınç, Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği’nce tutuklanmalarının ardından, Odatv’ internet sitesine erişim engeli konuldu.