Tarihte Bugün: 15 Haziran

Küresel Rüzgar Günü

MÖ 15 Haziran 763 : Asurlular bugün bir Güneş tutulmasını kayıtlarına geçirdiler. Bu özel gün, daha sonra Mezopotamya tarihinin zaman dizininin oluşturulmasında bir referans noktası olarak kullanıldı.

15 Haziran 1215 : Magna Carta Libertatum (“Büyük Özgürlük Fermanı“) imzalandı. Bu belge ile kral, ilk kez yetkilerini kısıtlamış ve halka bazı hak ve özgürlükler tanımıştır. Günümüzdeki anayasal düzene ulaşana kadar yaşanılan tarihi sürecin en önemli basamaklarından birisidir. 

15 Haziran 1381 : İngiliz tarihinin ilk büyük köylü ayaklanması, lideri Wat Tyler’in ölümüyle son buldu.

15 Haziran 1667 : Kayıtlara geçmiş ilk kan nakli Fransa Kralı XIV. Louis’nin de özel doktoru olan Jean-Baptiste Denys tarafından gerçekleştirildi. Dr. Denys, bir koyunun kanını 15 yaşında bir çocuğa nakletmiş ve çocuk yaşamıştı.

15 Haziran 1752 : Benjamin Franklin, uçurtma deneyi ile yıldırımın elektrik akımı olduğunu ispatladı.

15 Haziran 1808 : Joseph Bonaparte, İspanya Kralı oldu.

15 Haziran 1826 : Sultan II. Mahmud, Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdı. Yerine “Asakir-i Mansure-i Muhammediye” adıyla yeni bir askeri teşkilat kuruldu. Bu olay, Osmanlı tarihinde “Vaka-i Hayriye” (Hayırlı Olay) olarak anıldı.

15 Haziran 1836 : Arkansas, 25. eyalet olarak ABD’ye katıldı.

15 Haziran 1844 : Charles Goodyear, kauçuğun güçlendirilmesi işleminde kullanılan ve vulkanizasyon adı verilen bir yöntemin patentini aldı.

15 Haziran 1865 : Yoksullar ve yetimlerin yatılı eğitimi için Darüşşafaka kuruldu.

15 Haziran 1888 : II. Wilhelm, Almanya İmparatoru oldu.

15 Haziran 1896 : Japonya’da meydana gelen bir tsunami, 22000’den fazla kişinin ölümüne yol açarak Japon tarihine en ölümcül tsunami olarak geçti.

15 Haziran 1903 : 11 dakikalık ilk Western filmi, Great Train Robbery gösterime girdi.

15 Haziran 1911 : Sonradan IBM adını alacak olan “Computing Tabulating Recording Corporation” adlı şirket kuruldu.

15 Haziran 1920 : Almanya ile Danimarka arasında yapılan yeni bir sınır anlaşmasıyla kuzey Schleswig Danimarka’ya verildi.

15 Haziran 1920 : Yozgat’ta Çapanoğu Ayaklanması başladı.

15 Haziran 1920 : 15. Kolordu Komutanlığı’ın adı, “Doğu Cephesi Komutanlığı” olarak adlandırıldı. Cephenin komutanlığına Kazım Karabekir Paşa getirildi.

15 Haziran 1923 : Nezihe Muhiddin’in öncülüğünde Darülfünun Konferans Salonu’nda gerçekleşen toplantı sonucu Kadınlar Halk Fırkası’nın kurulması kararlaştırıldı. Fırka, yeni Türkiye’deki ilk siyasal parti girişimidir.

15 Haziran 1925 : Şair ve yazar Attilâ İlhan doğdu. (ö. 2005)

15 Haziran 1926 : İzmir Suikastı: Atatürk’e karşı yapılacak olan suikastın “Giritli” motorcu Şevki tarafından, Vali Kazım Dirik’e bildirilmesi.

15 Haziran 1927 : Türkiye’nin ilk modern akıl ve ruh hastalıkları hastanesi olan Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi açıldı.

15 Haziran 1930 : Türkiye’nin ilk dış kredisi olan 10 milyon Dolar, Amerikan Yardım Bankası’ndan alındı.

15 Haziran 1936 : 1931’den beri Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği’ni yapmakta olan Recep Peker, Mustafa Kemal Atatürk tarafından görevinden alındı. Genel Sekreterlik görevi, Başvekil İsmet İnönü’ye verildi.

15 Haziran 1938 : Medeni Kanun’daki evlenme yaşı; kadınlar için 15, erkekler için 17 olarak düzenlendi.

15 Haziran 1941 : II. Dünya Savaşı: Savaş Baltası Harekâtı başladı.

15 Haziran 1942 : Atatürk’ün Şişli’de oturduğu ev müze oldu.

15 Haziran 1950 : Batı Almanya, Avrupa Konseyi’ne katılma kararı aldı.

15 Haziran 1954 : UEFA (Union des Associations Européennes de Football), İtalya, Fransa ve Belçika futbol federasyonları arasındaki görüşmeler sonrasında İsviçre’nin Basel şehrinde kuruldu.

15 Haziran 1956 : Basına baskılar sürüyor; Akis dergisi toplatıldı.

15 Haziran 1961 : Yazar ve gazeteci Peyami Safa, İstanbul’da bir arkadaşının evinde beyin kanaması geçirmesi nedeniyle 62 yaşında hayatını kaybetti. (d. 1899)

Peyami Safa, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu ve Yalnızız gibi psikolojik türdeki eserleriyle ön plana çıkmıştı.

15 Haziran 1969 : Georges Pompidou, Fransa Cumhurbaşkanı seçildi.

15-16 Haziran 1970 : İşçiler, İzmit Gebze’den İstanbul’a doğru yürüyüşe geçtiler. Yürüyüş sırasında geçilen yerlerdeki işçiler de yürüyüşe katıldı. 15-16 Haziran işçi direnişi olarak adlandırılan bu olaylar, 16 Haziran’da 5 kişinin ölmesi ve İstanbul ve Kocaeli’de sıkıyönetim ilan edilmesi ile sona erdi.

15 Haziran 1973 : Yünsa Yünlü Sanayi Anonim Şirketi kuruldu.

15 Haziran 1975 : Soyuz 19, Baykonur Uzay Üssü’nden havalandı.

15 Haziran 1977 : Erzurum Atatürk Üniversitesi öğretim görevlisi Doç. Dr. Orhan Yavuz (36) uğradığı bıçaklı saldırı sonucu hayatını kaybetti. 

15 Haziran 1977 : İspanya’da 41 yıl sonra ilk seçimler yapıldı.

15 Haziran 1978 : Ürdün Kralı Hüseyin, Amerikalı Lisa Halaby ile evlendi. Lisa Halaby, adını Nur olarak değiştirdi.

15 Haziran 1981 : Mehmet Ali Ağca’yı hapisten kaçıran Bünyamin Yılmaz, 18 yıl hapse mahkum oldu.

15 Haziran 1985 : Hollandalı ressam Rembrandt’ın ‘Danaë’ adlı tablosu, daha sonra akli dengesinin bozuk olduğuna hükmedilen bir adam tarafından saldırıya uğradı. Tuvalin üzerine sülfürik asit döken saldırgan, ayrıca tabloyu iki yerinden bıçakladı.

15 Haziran 1990 : İstanbul’un ilk tüp bebeği doğdu.

15 Haziran 1994 : İsrail ve Vatikan tam diplomatik ilişki anlaşmasına vardı.

15 Haziran 1994 : İşadamı Vehbi Koç’a İsviçre’de, Birleşmiş Milletler Nüfus Faaliyetleri Ödülü verildi.

15 Haziran 1998 : Milli Kurtuluş Günü (Azerbaycan)

15 Haziran 2000 : Yazar Mina Urgan (85) hayatını kaybetti. 

15 Haziran 2002 : “2002 MN” adı verilen bir asteroid, Dünya’nın 121.000 km yakınından geçti. Bu uzaklık, Dünya ile Ay arasındaki mesafenin üçte biri kadardır.

15 Haziran 2012 : Kamuoyunda ”ombudsmanlık” olarak bilinen Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmasına ilişkin tasarı TBMM Genel Kurulunda yasalaştı.

15 Haziran 2016 : Gazeteci Cengiz Kaluç (66) hayatını kaybetti. 

15 Haziran 2016 : Gazeteci yazar Hakkı Devrim (87), hayatını kaybetti. Devrim, 1952 yılında Son Saat gazetesinde mesleğe başlamış, uzun yıllar da Radikal gazetesinde köşe yazarlığı yapmıştı. 

15 Haziran 2017 : Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu’na yirmi beş yıl hapis cezası ve tutuklama kararı verilmesiyle, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Ankara’dan İstanbul’a kadar sürecek olan “Adalet Yürüyüşü” başladı.

15 Haziran 2021 : Türk sanat müziğinin ünlü bestekârı, ‘Gözleri Aşkla Gülen’ ve ‘Ankara Rüzgarı’ gibi eserlerin bestecisi Emekli Yarbay Gündoğdu Duran, 84 yaşında vefat etti. (d. 1937)

15 Haziran 2022 : ABD Merkez Bankası (Fed), faiz kararını açıkladı. Fed, son 28 yılın en yüksek faiz artışına giderek faizi 75 baz puan yükseltti. 1994 yılından beri ilk defa bu kadar yüksek bir faiz artışı gerçekleştiren Fed, federal fon oranının yüzde 1,50-1,75 aralığına yükseltilmesine karar verildiği ve devam eden artışların uygun olacağını tahmin ettiklerini bildirdi.

15 Haziran 2022 : Microsoft, 1995 yılında kullanıcıların hizmetine sunulan internet tarayıcısı Internet Explorer’a (IE – Internet Explorer 11) olan desteğini bugün itibarıyla sonlandırdı. Microsoft, kullanıcılarını Microsoft’un kendi tarayıcısı Edge’ye yönlendirecek.